Roundup-kassar standa á hillu í verslun í San Francisco, 24. febrúar 2019. Ákvörðun ESB um hvort leyfa eigi notkun umdeilda illgresiseyðisins glýfosats innan sambandsins hefur verið frestað um að minnsta kosti 10 ár eftir að aðildarríkjunum tókst ekki að ná samkomulagi. Efnið er mikið notað í 27 löndum og var samþykkt til sölu á markaði í ESB um miðjan desember. (AP Photo/Haven Daily, File)
BRUSSEL (AP) — Framkvæmdastjórn Evrópusambandsins mun halda áfram notkun umdeilda efnafræðilega illgresiseyðisins glýfosats í Evrópusambandinu í 10 ár til viðbótar eftir að 27 aðildarríki náðu ekki samkomulagi um framlengingu þess.
Fulltrúum ESB tókst ekki að komast að niðurstöðu í síðasta mánuði og ný atkvæðagreiðsla áfrýjunarnefndarinnar á fimmtudag var aftur ófullnægjandi. Vegna pattstöðunnar sagði framkvæmdastjóri ESB að hann myndi styðja sína eigin tillögu og framlengja samþykki glýfosats um 10 ár með nýjum skilyrðum.
„Þessar takmarkanir fela í sér bann við notkun sem þurrkefni fyrir uppskeru og nauðsyn þess að grípa til ákveðinna ráðstafana til að vernda lífverur sem ekki eru markhópar,“ sagði fyrirtækið í yfirlýsingu.
Efnið, sem er mikið notað í ESB, olli mikilli reiði meðal umhverfissamtaka og var ekki samþykkt til sölu á markaði í ESB fyrr en um miðjan desember.
Græningjaflokkurinn á Evrópuþinginu hvatti þegar í stað framkvæmdastjórn Evrópusambandsins til að hætta notkun glýfosats í áföngum og banna það.
„Við ættum ekki að stofna líffræðilegum fjölbreytileika okkar og lýðheilsu í hættu á þennan hátt,“ sagði Bas Eickhout, varaformaður umhverfisnefndarinnar.
Undanfarinn áratug hefur glýfosat, sem notað er í vörur eins og illgresiseyðinum Roundup, verið í brennidepli harðra vísindalegrar umræðu um hvort það valdi krabbameini og þeim skaða sem það getur valdið umhverfinu. Efnarisinn Monsanto kynnti efnið á markað árið 1974 sem leið til að drepa illgresi á áhrifaríkan hátt án þess að ræktun og aðrar plöntur væru ósnertar.
Bayer keypti Monsanto fyrir 63 milljarða dala árið 2018 og stendur frammi fyrir þúsundum málaferla og málaferla tengda Roundup. Árið 2020 tilkynnti Bayer að það myndi greiða allt að 10,9 milljarða dala til að gera upp um það bil 125.000 kröfur, bæði skráðar og óskráðar. Fyrir aðeins nokkrum vikum dæmdi kviðdómur í Kaliforníu 332 milljónir dala í skaðabætur til manns sem höfðaði mál gegn Monsanto og hélt því fram að krabbamein hans tengdist áratuga notkun Roundup.
Alþjóðastofnun krabbameinsrannsókna í Frakklandi, sem er dótturfyrirtæki Alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar, flokkaði glýfosat sem „hugsanlega krabbameinsvaldandi efni fyrir menn“ árið 2015.
En Matvælaöryggisstofnun ESB sagði í júlí að „engin alvarleg áhyggjuefni hefðu verið greind“ í notkun glýfosats, sem ruddi brautina fyrir 10 ára framlengingu.
Bandaríska umhverfisstofnunin komst að þeirri niðurstöðu árið 2020 að illgresiseyðirinn væri ekki hættulegur heilsu manna, en í fyrra fyrirskipaði áfrýjunardómstóll í Kaliforníu stofnuninni að endurskoða þá ákvörðun og sagði að hún væri ekki studd nægilegum sönnunargögnum.
Tíu ára framlengingin sem framkvæmdastjórn Evrópusambandsins leggur til krefst „hæfs meirihluta“ eða 55% af 27 aðildarríkjunum, sem samsvara að minnsta kosti 65% af heildaríbúafjölda ESB (um 450 milljónir manna). En þessu markmiði var ekki náð og lokaákvörðunin var falin framkvæmdastjórn ESB.
Pascal Canfin, formaður umhverfisnefndar Evrópuþingsins, sakaði forseta framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins um að halda áfram þrátt fyrir pattstöðuna.
„Þannig að Ursula von der Leyen herti málið með því að endurheimta glýfosat í tíu ár án meirihluta, á meðan þrjú stærstu landbúnaðarveldi álfunnar (Frakkland, Þýskaland og Ítalía) studdu ekki tillöguna,“ skrifaði hann á samfélagsmiðlinum X. Áður hét netið Twitter. „Ég harma þetta djúpt.“
Í Frakklandi hét Emmanuel Macron forseti að banna glýfosat fyrir árið 2021 en dró það síðar til baka og sagði fyrir atkvæðagreiðsluna að landið myndi sitja hjá frekar en að krefjast banns.
Aðildarríki ESB bera ábyrgð á að heimila notkun vara á innlendum mörkuðum eftir öryggismat.
Þýskaland, stærsta hagkerfi ESB, hyggst hætta notkun glýfosats frá og með næsta ári, en ákvörðunin gæti verið áfrýjuð. Til dæmis var landsbundið bann í Lúxemborg fellt úr gildi fyrir dómi fyrr á þessu ári.
Greenpeace hefur hvatt ESB til að neita að endurnýja markaðsleyfið og vísar til rannsókna sem sýna að glýfosat getur valdið krabbameini og öðrum heilsufarsvandamálum og gæti verið eitrað fyrir býflugur. Landbúnaðargeirinn segir þó að engir raunhæfir valkostir séu í boði.
Birtingartími: 27. mars 2024